Onderzoeksproject 101 Genomen Marfan
Ons verhaal
Ons zoontje Sam is op 24 september 2017 geboren met neonatale Marfan, een ernstige variant van het Marfan Syndroom. Het syndroom van Marfan is een progressieve aandoening, waarbij het bindweefsel in het lichaam niet goed wordt aangemaakt. Dit heeft vooral gevolgen voor het hart, de longen, het skelet en de ogen. Er bestaat op dit moment geen oorzakelijke behandeling voor het syndroom van Marfan. Kindjes met neonatale Marfan hebben een lage levensverwachting. De artsen gaven Sam bij zijn geboorte een levensverwachting van maximaal 2 jaar.
Het syndroom van Marfan is een genetische aandoening die bij ongeveer 1 op de 5000 mensen voorkomt. Bij 3 op de 4 mensen is het Marfan syndroom overgeërfd, bij 1 op de 4 is het nieuw ontstaan. Neonatale Marfan is steeds nieuw ontstaan, zoals bij Sam.
Het syndroom van Marfan wordt veroorzaakt door een mutatie in het FBN1 gen (Marfan gen), waardoor het fibrilline-1 eiwit, en dus het bindweefsel, niet voldoende of niet goed wordt aangemaakt in het lichaam.
Via ons blog zijn wij in contact gekomen met de ouders van Aurélien, een jongetje van 2,5 jaar met neonatale Marfan in België. Zijn ouders, Romain Alderweireldt en Ludivine Verboogen, zijn een groot vernieuwend onderzoeksproject rond zeldzame ziektes in België gestart: 101 Genomen. Het doel van dit eerste pilotproject 101 Genomen Marfan is om een databank te creëren met genetische en klinische gegevens van 101 patiënten met het syndroom van Marfan. Met deze databank kunnen wetenschappers uit verschillende disciplines verder onderzoek gaan doen naar deze zeldzame bindweefselaandoening.
Waarom dit onderzoek?
Tot nu toe werd gedacht dat neonatale Marfan een aandoening is met een voorspelbaar verloop, veroorzaakt door dit ‘Marfan gen’ en dat alle kindjes met neonatale Marfan binnen 2 jaar overlijden. De laatste jaren stelden wetenschappers vast dat er meer variatie tussen patiënten bestaat met betrekking tot het verloop en de ernst van deze ziekte dan aanvankelijk werd gedacht. Deel van deze variatie kan verklaard worden door vroegere diagnose en betere symptomatische behandelingen, maar wijst er ook dat er natuurlijke variatie bestaat. Op dit moment wordt het neonatale Marfan syndroom dan ook eerder beschouwd als het meer ernstige uiteinde van het Marfan syndroom.
Ook bij het klassieke Marfan syndroom blijkt dat er veel variatie bestaat tussen patiënten en dat er zelfs binnen dezelfde familie (waarbij alle patiënten dezelfde FBN1 genetische verandering hebben) grote verschillen kunnen bestaan. Er zijn mensen met Marfan syndroom die weinig Marfan kenmerken vertonen en heel oud worden, maar ook mensen die heel jong overlijden. Dit maakt het voor wetenschappers mogelijk om die variatie verder te onderzoeken om te begrijpen of en zo ja welke andere genetische factoren, naast het ‘Marfan gen’, daar toe leiden.
Onderzoeksopzet
Het doel van dit onderzoek is om een databank te ontwikkelen van 101 patiënten met het syndroom van Marfan en onderzoek te doen naar al hun genetisch materiaal[1]. Waar tot nu toe altijd alleen gekeken werd naar het ‘Marfan gen’, is het doel van dit project om juist alle genen[2] van deze patiënten in kaart te brengen. Door alle genetische informatie van patiënten te koppelen aan hun ziektebeeld en dit te vergelijken tussen patiënten kunnen wetenschappers onderzoeken of er ook andere genen zijn, naast het ‘Marfan gen’, die van invloed zijn op (het verloop van) dit syndroom. En of er dus andere genen zijn die ook een effect hebben op het verloop van Marfan en mogelijk kunnen verklaren waarom het Marfan syndroom zich bij sommige patiënten heel licht en bij andere heel ernstig manifesteert. Het in kaart brengen, niet alleen van het ‘Marfan gen’, maar van alle genen van Marfan patiënten maakt dit onderzoek dan ook vernieuwend en een belangrijke aanvulling op de reeds bestaande kennis over het syndroom van Marfan[3].
Indien er bij het vergelijken van Marfan patiënten patronen en overeenkomsten gevonden worden waaruit blijkt dat andere tot nu toe onbekende genen van invloed zijn op het syndroom van Marfan, dan wordt het misschien mogelijk om daarop in te grijpen en strategieën te ontwikkelen waarmee het effect van genen met een positieve invloed kan worden versterkt of het effect van genen met een negatieve invloed kan worden afgezwakt. Op basis hiervan kan men in de toekomst andere behandelingen of medicijnen ontwikkelen die daarop van invloed kunnen zijn.
De ouders van Aurélien hebben met de oprichting van dit project 101 Genomen de Edelweiss prijs 2018 gewonnen voor hun bijdrage aan zeldzame ziekten in België.
Waarom is dit onderzoek niet eerder gedaan?
Doordat het Marfan syndroom een zeldzame aandoening is, en neonatale Marfan nog veel zeldzamer, was tot nu toe ook weinig bekend over de grote variatie die bestaat tussen patiënten. Recent onderzoek laat zien dat er toch grote variabiliteit bestaat tussen kindjes met neonatale Marfan. Dat nieuwe inzicht maakt nieuw onderzoek mogelijk en relevant.
Daarnaast was de techniek die nodig is om het hele palet aan genen van een patiënt (het hele genoom) te ‘lezen’ en met andere patiënten te vergelijken tot voor kort nog onbetaalbaar. Op dit moment is het dankzij de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen goed mogelijk om dit onderzoek ‘betaalbaar’ uit te voeren.
Wat is er nodig?
Om dit onderzoek uit te voeren zijn twee dingen nodig. Ten eerste een cohort van minstens 101 patiënten met het syndroom van Marfan, met een aantal verschillende FBN1 mutaties en duidelijke variatie in de ernst van de aandoening. Hierdoor zullen patiënten met een milde en een ernstige vorm van het Marfan syndroom met elkaar genetisch kunnen worden vergeleken.
Ten tweede is een bedrag van 500.000 euro nodig voor 2018 om het onderzoek te kunnen opzetten en uit te voeren. Een deel van dit bedrag is nu al verzameld.
Dit project wordt uitgevoerd vanuit de Stichting 101 Genomen, opgezet door de ouders van Aurélien, in samenwerking met de Koning Boudewijnstichting in België. Een groot aantal nationale en internationale wetenschappers en organisaties werkzaam op het gebied van Marfan hebben hun steun en medewerking al toegezegd aan dit project.
Laurens Ivens en Dessie Lividikou
[1] Het betreft hier een koppeling van alle genomische gegevens van deze patiënten aan hun fenotypische kenmerken
[2] Niet alleen het specifieke ‘Marfan gen’, maar het hele genoom van deze patiënten
[3] Deze aanpak is geïnspireerd door de Genoom-brede associatie studies (GWAS)
Meer informatie over het project is te vinden via deze link http://www.f101g.org/nl/
Donaties kunnen worden overgemaakt via de website http://www.f101g.org/nl/ of via onderstaand IBAN nummer: Koning Boudewijnstichting Rekeningnummer: BE10 0000 0000 0404 Mededeling: Fonds 101 Genomen De Koning Boudewijnstichting is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Donaties zijn fiscaal aftrekbaar. |